پندار خدا

پندار خدا یا توهم خدا (به انگلیسی: The God Delusion) کتاب غیرداستانی پرفروش سال ۲۰۰۶، نوشتۀ زیست‌شناس بریتانیایی، ریچارد داوکینز است. وی، عضو آکادمی پادشاهی علوم و ادبیات بریتانیاست و در گذشته نیز، مدرس فهم عمومیِ علم در دانشگاه آکسفورد بوده‌ است.

داوکینز، در کتاب توهم خدا عنوان می‌کند که خالق فراطبیعی، به احتمال قریب به یقین وجود ندارد؛ و باور به خدا، باور کاذبی است که در تضاد با تمام شواهد موجود است. او با این نظرِ رابرت پیرسیگ، هم‌نوا می‌شود و می‌گوید: «هنگامی که یک نفر دچار توهم می‌شود، دیوانه‌اش می‌گویند. هنگامی که افراد بسیاری دچار یک توهم می‌شوند، مؤمن‌شان می‌خوانند!»

کتاب متشکل از ده بخش است. چند بخش نخست به این می‌پردازد که چرا احتمالاً خدایی نیست؛ و بخش‌های بعدی موضوعاتِ مربوط به دین و اخلاقیات را بررسی می‌کند. کتاب به دوست قدیمیِ داوکینز، داگلاس آدامز تقدیم شده؛ و با گفتاوردی از وی همراه است که: «آیا برای اینکه ببینیم باغ زیباست باید باور کنیم که پریانی هم در ته باغ هستند؟»

در مقدمهٔ پندار خدا، داوکینز چهار پیام اصلیِ «آگاهی‌بخشِ» کتاب را چنین بیان می‌کند:

۱ بی‌خدایان می‌توانند زندگی شاد، سرشار، متعادل، و پرباری از لحاظ فکری داشته‌ باشند.

۲ انتخاب طبیعی و دیگر نظریه‌های علمی بهتر از «فرضیهٔ وجود خدا» به کار تبیین جهان جانداران و چه‌بسا کل کیهان می‌آیند.

۳ نباید کودکان را به کیش والدین‌شان دانست و بر آن‌ها برچسب دین خاصی زد. اصطلاحاتی مثل «بچه کاتولیک» یا «بچه مسلمان» باید منزجرکننده محسوب شوند.

۴ بی‌خدایان باید به بی‌خدایی خود مفتخر باشند نه شرمنده؛ زیرا بی‌خدایی فرد نشانهٔ صحت و استقلال ذهن اوست.