بررسی های تاریخی - سال چهارم - شماره ۴ - مهر و آبان ۱۳۴۸

مجله بررسیهای تاریخی از جمله نشریات پژوهشی تاریخی پیش از انقلاب است. داستان آغاز انتشار آن چنین است که در سال 1344 محمد رضا پهلوی تصمیم به برگزاری کنگره بین المللی ایرانشناسان و بازنویسی تاریخ کامل ایران می گیرد. بر اساس سرمقاله شماره اول آن، در راستای بازنویسی تاریخ کامل ایران که در سال1344 توسط دربار پهلوی بر عهده کتابخانه پهلوی گذاشته شده بود، ستاد بزرگ ارتشتاران تصمیم می گیرد کاری انجام دهد. بر همین اساس در سال 1345 دست به انتشار مجله های تاریخی با تأکید بر تاریخ ایران وموضوعات وابسته به آن می زند که این مجله زیر نظر اداره سوم منتشر می‌شود.

نگاهی که بر این کار حاکم بود، در اصل نوعی نگاه شاهنشاهی و تعمیم آن بر تاریخ ایران بود. بدین ترتیب صاحب امتیاز آن ستاد بزرگ ارتشتاران بوده و مدیران مسؤول و سردبیران آن نیز از ارتشیان نویسنده و محقق انتخاب می شدند. تا سال 1349 سردبیر آن سرهنگ جهانگیر قائم مقامی بود که آثار پژوهشی متعددی از خود به جای گذاشت. وی یکی از معدود ارتشیان مورخ بود که پس اتمام تحصیل در فنون نظامی به فرانسه رفت و دکترای تاریخ گرفت. کتاب هایی مانند اسناد تاریخی وقایع مشروطه ایران، اسناد فارسی و عربی و ترکی در آرشیو ملی پرتغال در سه جلد درباره هرمز و خلیج فارس، ایران امروز، بحرین و مسائل خلیج فارس، تاریخ، ژاندارمری ایران از قدیم‌ترین ایام تا عصر حاضر، تحولات سیاسی نظام ایران از قرن 11 هجری تا سال 1301 روش تحقیق در تاریخ نگاری، ترجمه سفرنامه دمورگان، نامه های پراکنده قائم مقام فراهانی، نهضت آزادیخواهی مردم فارس در انقلاب مشروطیت ایران و یکصد و پنجاه سند تاریخی از جلایریان تا پهلوی از جمله آثار اوست. افزون بر آن مقالات وی در مجلات یادگار، سخن، یغما و راهنمای کتاب منتشر می شد. پس از وی و تا سال 1355 سرهنگ یحیی شهیدی صاحب آثاری مانند پژوهشی در موسیقی و سازهای نظامی دوره قاجار با همکاری علی بلوکباشی و از ایران چه م یدانم بود. آخرین سردبیر آن تا سال 1357 سرهنگ محمد کشمیری بود.